Sociale impactmeting van het AJO-inburgeringstraject voor jonge nieuwkomers van Atlas

Wat?

In Vlaanderen wordt het inburgeringsbeleid als de eerste belangrijke stap gezien om tot succesvolle integratie in de samenleving te komen. Voor jonge nieuwkomers (17-19 jaar) stelt zich hier een extra uitdaging. Jonge nieuwkomers bevinden zich immers op het kruispunt van een dubbele transitie: de transitie naar volwassenheid enerzijds en naar burgerschap en integratie in een nieuwe samenleving anderzijds.

Om tegemoet te komen aan de noden van deze groep ontwikkelde Atlas een specifiek inburgeringstraject op maat van jonge nieuwkomers tussen 17 en 19 jaar. Dit traject sluit beter aan bij hun leefwereld en biedt een aanpak op maat voor het behalen van een inburgeringsattest.

Doel van het onderzoek?

Het onderzoek heeft als doel inzicht te verwerven in de meerwaarde van het AJO-traject, een intensief inburgeringstraject voor jonge nieuwkomers (17 tot 19 jaar) binnen Atlas, met specifieke aandacht voor de sociale en maatschappelijke participatie van deze jongeren. De impactevaluatie beoogt niet zozeer de effecten in kaart te brengen, maar richt zich in de eerste plaats op het begrijpen van de onderliggende werkzame elementen die mogelijk maken dat de vooropgestelde doelstellingen van het traject bereikt kunnen worden.

Onderzoeksvragen

• Wat zijn de ervaringen van jonge nieuwkomers bij het inburgeringstraject van Atlas? Op welke manier biedt deze ondersteuning een meerwaarde voor jonge nieuwkomers (welke elementen ervaren zij als meest betekenisvol en waarom)?
• Hoe evalueren betrokken interne stakeholders (de coördinator, trajectbegeleiders, MO-leerkrachten) de impact van het inburgeringstraject voor jonge nieuwkomers op de situatie van de betrokken jongeren?
• Hoe verloopt de samenwerking met andere organisaties/projecten die deze jongeren begeleiden? Is er sprake van geschakelde trajecten en tot welke uitkomsten leidt dit voor de jongeren?  Welke meerwaarde zien partners in het inburgeringstraject voor jonge nieuwkomers?
• Welke omkadering, samenwerkingsverbanden of andere randvoorwaarden zijn noodzakelijk om de doelrealisatie en gewenste impact van het inburgeringstraject voor jonge nieuwkomers te versterken?

Belangrijkste resultaten

Bij de bevraagde jongeren stelden we een hoge succesratio vast bij de verplichte inburgeringstoetsen: 19 van de 20 jongeren slaagden voor de MO-test. 14 van de 20 jongeren hadden op het einde van het AJO-traject het inburgeringsattest (IBA) al behaald. 

Het behalen van het IBA-attest is slechts een beginpunt in het complexe integratieproces dat nieuwkomers aanvatten. Het AJO-traject werkt ook in op andere belangrijke elementen die de kansen op een duurzaam en succesvol integratieparcours bevorderen. Volgende resultaten werden doorheen het onderzoek vastgesteld:

• Zelfvertrouwen en veerkracht: jongeren rapporteren meer geloof in hun eigen kunnen en een sterker gevoel van zelfwaarde.
• Verbeterde school- en arbeidskansen: de deelnemers aan het onderzoek hadden allen een uitgestippeld educatief traject en meerdere jongeren hadden concrete plannen om na het behalen van het diploma secundair onderwijs ook nog verder te studeren, hun taalvaardigheid was duidelijk verbeterd en via, deeltijdse arbeid (duaal leren), een studentenjob of vrijwilligerswerk maakten verschillende van hen ook al kennis met de arbeidsmarkt.
• Grotere participatie: jongeren nemen actief deel aan vrijetijdsbesteding en sociale activiteiten.
• Betere doorverwijzing: jongeren vinden sneller de weg naar hulp- en dienstverlening.

Werkzame principes

• De Atlas-medewerkers slagen erin om een veilige leer- en leefomgeving voor jonge nieuwkomers te realiseren
• Zowel in het inhoudelijk aanbod als in de begeleiding zien we een hoge mate van culturele responsiviteit.
• We merken een sterkte relationele benadering op in het AJO-traject. Er is een voortdurende focus op verbinden en relatievorming tussen de jongeren onderling en tussen begeleiders en jongeren.
• De trajectbegeleiders werken sterk generalistisch en hebben aandacht voor de hele persoon van de jongere, diens context en dat op de verschillende levensdomeinen.
• Het AJO-traject heeft een duidelijke krachtgerichte aanpak. 

Hoe gebeurde het onderzoek?

Om een antwoord te formuleren op de verschillende onderzoeksvragen werd een kwalitatieve, prospectieve studie opgezet, waarin vier luiken worden onderscheiden:

• een documentanalyse
• interviews met jonge nieuwkomers
• interviews met Atlas-medewerkers
• focusgroepen met partnerorganisaties

We hanteerden een kwalitatieve, contextgevoelige benadering, geïnspireerd op het CAIMeR-model. Dit model is oorspronkelijk ontwikkeld in de context van sociaal werk en biedt een helder kader om complexe praktijken en interventies te analyseren. Het model is bij uitstek geschikt om na te gaan hoe, waarom en onder welke omstandigheden een bepaalde interventie effect sorteert; waarbij interventies niet los worden gezien van hun context en de betrokken actoren.

Meer info

Download het onderzoeksrapport 'Sociale impactmeting van het AJO-inburgeringstraject voor jonge nieuwkomers van Atlas"

Download de managementsamenvatting

Medewerkers

• Onderzoekers KdG, Onderzoekscentrum Sociale Inclusie: Miet Neyens, Veerle Soyez, Anneline Geerts, Marjan Meeuwssen
• Onderzoeker UAntwerpen: Elien Mathys
• Promotor: Bea Van Robaeys (KdG, OC Sociale inclusie)