Plantaardige oliën zijn waardevolle grondstoffen voor verschillende takken van de industrie. Ze zijn interessant voor voedingstoepassingen, maar ze kunnen ook dienen als bron van hernieuwbare chemicaliën. Met name sterk onverzadigde (poly-onverzadigde) oliën kunnen gebruikt worden in diverse industriële toepassingen (lijmen, verven, polymeren,…). Deze oliën bevatten typisch hoge gehaltes aan omega-3 en omega-6 vetzuren en zijn daarom in sommige gevallen ook waardevol in de voeding. In Vlaanderen en Nederland wordt momenteel vooral koolzaad geteeld. Deze olie bevat echter een eerder laag gehalte aan poly-onverzadigde vetzuren en is daarom weinig interessant voor hoogwaardige toepassingen. In dit project werden een aantal ‘hoogwaardige oliën’ onderzocht. De gewassen werden lokaal geteeld en verwerkt. Nadien werd de olie geëxtraheerd en werd de inzetbaarheid in verschillende industriële toepassingen onderzocht.

Na extracties werden de oliën geanalyseerd om onder andere de vetzuursamenstelling en de aanwezigheid van “minor components” te bepalen.  Uit deze analyses bleek dat verschillende lokaal geteelde gewassen het label “hoogwaardig” verdienen.

Bouwstenen

Oliën die voornamelijk opgebouwd zijn uit sterk onverzadigde vetzuren zijn zeer reactief en zijn inzetbaar als bouwstenen of hulpmiddelen bij de productie van onder andere nylon, kunststoffen en coatings. Hierbij vervangen ze de klassieke bouwstenen afkomstig uit fossiele grondstoffen. Gewassen die in deze categorie thuis horen zijn onder andere bolletjeskool, Ethiopische mosterd, deder en Slangenkruid. De olie uit de luciferplant is dan weer opgebouwd uit verzadigde vetzuren met korte ketens waarbij decaanzuur het meest vertegenwoordigd is. Dit vetzuur heeft een antibacteriële werking en wordt gebruikt als additief in veevoeder. Een ander gewas met veel potentieel door de aanwezigheid van een sterk reactief vetzuur is goudsbloem. De olie van de bloemzaden kan dienen als mogelijke vervanger van tung olie in diverse industriële toepassingen zoals alkydharsen in verven. Omdat de huidige markt van tung olie niet stabiel is en de grondstoffen afkomstig zijn van China en Brazilië kan goudsbloemzaadolie een mooi lokaal geteeld alternatief bieden.

Minor components

Een olie kan ook hoogwaardig zijn door de aanwezigheid van één of meer belangrijke “minor components”. Dit is het geval bij amaranth en quinona. De olie van beide gewassen bevatten een hoger gehalte aan squaleen ten opzichte van andere gewassen. De zoektocht naar bronnen van squaleen is brandend actueel want squaleen is hulpstof bij de aanmaak van vaccins waaronder het vaccin tegen COVID 19. Momenteel wordt squaleen echter gewonnen uit haaienleverolie. Er wordt dus naarstig gezocht naar plantaardige bronnen van squaleen. Amaranth en quinona kunnen hier een antwoord bieden.