BOANa, natuurbeleving in de buitenschoolse opvang

Probleemstelling

De buitenschoolse opvang in Vlaanderen staat voor een belangrijke hervorming. Het nieuwe decreet Buitenschoolse Opvang en Activiteiten moet ervoor zorgen dat er tegen uiterlijk 1 januari 2027 in elke Vlaamse gemeente een geïntegreerd aanbod buitenschoolse activiteiten is. Dat aanbod moet er zijn voor alle kinderen tussen 2,5 en 12 jaar en gebeurt via een samenwerking tussen relevante actoren (onderwijs, welzijn, jeugd, cultuur en sport). De regie ligt in handen van de gemeente. In het decreet en de uitrol ervan is er weinig of geen aandacht voor het belang van natuurbeleving in het aanbod voor kinderen. Het decreet voorziet in bijzondere aandacht voor kleuteropvang en geeft richtlijnen voor de kwaliteit van deze kleuteropvang. Nergens is in die richtlijnen aandacht voor natuurbeleving. Voor de oudere kinderen zijn er geen richtlijnen rond kwaliteit. Het risico bestaat dat in de huidige opzet van de organisatie van de buitenschoolse opvang en activiteiten het belang en de urgentie van natuurbeleving over het hoofd gezien wordt. Met dit onderzoek willen we bij beleidsmakers (Opgroeien), lokale besturen en bovenlokale netwerken (VVSG) de noodzaak en urgentie van natuurbeleving aantonen en bepleiten.

We zien natuurbeleving als een belangrijk onderdeel van ecologisch bewustzijn en een duurzame levenshouding. Het is belangrijk om kinderen al zo vroeg mogelijk te ervaringen te bieden in de natuur. Heel wat onderzoek toont immers aan dat de belangrijkste factor in ecologisch bewustzijn bij volwassenen ervaringen in de natuur zijn in de kindertijd. Door kinderen al jong in contact te brengen met de natuur werken we aan hun ecologisch bewustzijn en aan hun opvoeding tot burgers die op een duurzame manier met de aarde omgaan.

Onderzoeksvraag

Hoe kunnen we de noodzaak en urgentie van natuurbeleving in de voor- en naschoolse opvang voor kinderen van 2,5 tot 12 jaar aantonen en met welke argumenten kunnen we deze noodzaak en urgentie bepleiten bij beleidsmakers, lokale besturen en bovenlokale netwerken in Vlaanderen?

• Welke argumenten voor natuurbeleving voor jonge kinderen vinden we terug in de wereldwijde wetenschappelijke literatuur van de laatste 15 jaar.      
• Welke argumenten in deze literatuur tonen de noodzaak en urgentie van natuurbeleving aan in de opvang voor jonge kinderen van 2,5 tot 12 jaar.

Onderzoeksaanpak

Dit project bevat een literatuurstudie en drie bezoeken van inspirerende praktijken in België. In eerste instantie voeren we een systematische literatuurstudie uit van de wetenschappelijke literatuur. We vullen deze systematische literatuurstudie aan met een studie van een aantal beleidsdocumenten.  Vervolgens bezoeken we drie praktijken (één in de Franstalige Gemeenschap, één in de Duitstalige Gemeenschap en drie in Vlaanderen). Vanuit het onderzoeksmateriaal maken we beleidsaanbevelingen op die we aftoetsen aan de expertise van een aantal beleidsmakers in een focusgesprek. Tenslotte schrijven we beleidsaanbevelingen uit en maken we een executive summary voor het beleid op.

Verwachte output

• Een onderzoeksrapport met resultaten van de literatuurstudie en beleidsaanbevelingen.
• Executive summary van het onderzoeksrapport en beleidsaanbevelingen.

Onderzoekers

• leen.dom@kdg.be
• liesa.lammens@kdg.be
• siska.vandaele@kdg.be