In recente beleidskeuzes, zoals het decreet op leerlingenbegeleiding en de vernieuwde eindtermen secundair onderwijs, benadrukt men de rol van de leerkracht in het begeleiden van psychosociaal functioneren van leerlingen. Wanneer scholen oog hebben voor de persoonlijke en interpersoonlijke leefwereld van leerlingen, verhoogt dit hun betrokkenheid, hun intentie tot leren en de leerprestaties. Vooral in de tweede graad secundair onderwijs is er een stijgende nood om hier aandacht aan te besteden. De ‘midden adolescentie’ kenmerkt zich door stressvolle nieuwe uitdagingen met impact op het eigen leren en functioneren binnen de klasgroep. Leerkrachten geven aan zoekende te zijn hoe ze de leerlingen hierin kunnen begeleiden en hoe ze methodieken kunnen integreren binnen het curriculum. Dit actieonderzoek heeft als doel leerkrachten hierin te ondersteunen.

Voor de uitvoering van dit actieonderzoek gebruikten we het cyclisch ‘look-think-act’ model van Stringer (2014). Op basis van verkennende interviews identificeerden we noden van leerkrachten (look-fase). Voor deze noden ontwikkelden we materialen rond veerkrachtig omgaan met stress, de groepsdynamiek in de klas en de begeleidershouding van de leerkracht. Hieruit selecteerden leerkrachten methodieken om een aanpak voor hun klas uit te tekenen (think-fase). Ze kregen hierbij hulp van een screeningsinstrument dat we ontwikkelden. Deze bevraging geeft leerkrachten zicht op hoe leerlingen omgaan met gevoelens, welke ondersteuning ze ervaren van medeleerlingen en de leerkracht en hun betrokkenheid in de klas. In lerende gemeenschappen per klas, bespraken teams van leerkrachten op verschillende momenten tijdens het schooljaar de uitgevoerde acties (act-fase). Dit om hun plan van aanpak bij te sturen en de klas verder te begeleiden.

Binnen de realiteit van COVID-19 probeerden leerkrachten gekozen activiteiten uit. Dit zorgde enerzijds voor toegenomen werkdruk bij leraren door het steeds opnieuw hertekenen van onderwijsactiviteiten. Anderzijds werd de nood om te werken aan psychosociaal functioneren bij de leerlingen, hierdoor nog tastbaarder.

Ouput

De output van dit project is tweeledig. We formuleerden tips op de website ‘Geluk in de klas’ van het Vlaams Instituut Gezond leven op basis van de inzichten uit ons onderzoek en deelden op deze website de ontwikkelde materialen. Daarnaast verwerken we de algemene resultaten van de leerlingenbevraging in een theoretisch en praktijkgericht artikel. Dit om leerkrachten, zorgleerkrachten en pedagogisch begeleiders te informeren over de samenhang tussen sociaal-emotionele processen en de betrokkenheid in de klas.