Studiedag: Dwang(maatregelen) in de hulpverlening

Studiedag op 25 april 2024

Vanuit de opleidingen Orthopedagogie, Sociaal Werk en Verpleegkunde van de Karel de Grote Hogeschool zijn we al een tweetal jaar vormingen rond het thema ‘dwang’ aan het uitwerken.  Wij geloven in het belang van interdisciplinaire kennisdeling en samenwerking.

We bekijken dwang vanuit een zeer breed perspectief.  Dwang is overal aanwezig in de hulpverlening.  Dwang is niet alleen afzonderen en fixeren, maar ook het beperken van iemands keuzevrijheid. Dwang zit vaak in woordgebruik en verslaggeving, dwang zit in regelgeving en procedures. Dwang is vaak het instrument dat gebruikt wordt, aangezien men geen handelingsalternatieven heeft …

Het is een thema dat actueel is en beroert.  Het is een thema dat ons juridisch, maar ook professioneel en ethisch uitdaagt.

Aangezien we een praktijkgerichte opleiding zijn willen we (toekomstige) professionals versterken met de juiste kennis, vaardigheden en reflectieve reflexen. 

Hoe gaan mensen/organisaties om met het spanningsveld tussen de kwaliteit van leven en het gebruik van dwang(maatregelen)? Hoe vinden we de balans tussen de maatschappelijke verwachtingen en onze samenwerkingsrelatie met de cliënt? 

We gaan op zoek naar good practices, we brengen ervaringen, maar evengoed noden in kaart. Wij willen mensen laten nadenken, hen informeren en inspireren om hun eigen handelen en eigen werking in vraag te stellen en zich bewust te zijn van de impact ervan op cliënten, zichzelf, team en organisatie wanneer dwang(maatregelen) worden toegepast.

Ons doel is om gebruik van dwang(maatregelen) te verminderen door het vergroten van de kennis en het reflectief vermogen rond dit thema.

 

Meer info?

Ik schrijf me in

Programma

  • 8.30 - 9.00 u.: Ontvangst met koffie
  • 9.00 - 10.45 u.: Deel 1 
    • Welkomstwoord
    • Keynote door Jason Bhugwandass
  • 10.45 - 11.00 u.: Pauze
  • 11.00 - 12.30 u.: Deel 2
    • Leefklimaat binnen justitiële setting, met de maatschappelijke verwachtingen en hoe we toch ook naast onze cliënten proberen te gaan staan. - Dominique Paradis (ABAGG) 

    • De rechtspositie van minderjarigen in de gesloten opvang. - Tim Opgenhaffen (KU Leuven/VUB)
  • 12.30 - 13.30.: Lunchpauze
  • 13.30 - 15.00.: Namiddagsessies 1
    • Je kan kiezen om deel te nemen aan 1 van volgende sessies:
      • Sessie 1 : Workshop en reflectie rond ethische vragen en uitdagingen
      • Sessie 2: Van een goed alcohol-en drugbeleid tot motiverende gespreksvoering

      • Sessie 3: Goodpractice rond de afbouw van vrijheidsbeperkende maatregelen en de impact ervan op de cliënt.

      • Sessie 4: Workshop Open-hart-cirkels

      • Sessie 5: Geweldloos verzet vanuit de tragische zienswijze: toepasbaarheid bij suïcidedreiging en angststoornissen.

  • 15.00 - 15.15 u.: Pauze

  • 15.15 - 16.45 u.: Namiddagsessies 2

    • Je kan kiezen om deel te nemen aan 1 van volgende sessies:

      • Sessie 1 : Workshop en reflectie rond ethische vragen en uitdagingen

      • Sessie 2: Van een goed alcohol-en drugbeleid tot motiverende gespreksvoering

      • Sessie 3: Goodpractice rond de afbouw van vrijheidsbeperkende maatregelen en de impact ervan op de cliënt.

      • Sessie 4: Workshop Open-hart-cirkels

      • Sessie 5: Geweldloos verzet vanuit de tragische zienswijze: toepasbaarheid bij suïcidedreiging en angststoornissen.

  • 16.45 - 17.00 u.: Afsluitingswoord

Keynote: Jason Bhugwandass

Jason Bhugwandass is een ervaringsdeskundige uit Amsterdam. Zijn verhaal wordt in een documentaire van Maasja Ooms met veel liefde en respect vastgelegd. Jason kwam in een gesloten jeugdinstelling terecht. Zijn trauma’s werden alsmaar groter, mede door toedoen van de falende Nederlandse jeugdzorg. Jason is vooral een man met een missie. Een missie om de jeugdzorg te verbeteren voor iedereen.

Bekijk hier de documentaire.

Jason Bhugwandass

Gastsprekers

Dominique Paradis

Hoe gaan mensen en organisaties om met het spanningsveld rondom het gebruik van dwang(maatregelen) in de zorg en de relatie tussen de hulpverlener en de cliënt? Waarbij de hulpverlener moet rekening houden met de maatschappelijke verwachtingen die hedendaags spelen. Vanuit beveiligde zorg moeten hulpverleners rekening houden met maatschappelijke verschuivingen en verwachtingen waarbij ze zoveel als naast cliënten te kunnen blijven staan. In deze sessie geeft Dominique Paradis, als coördinator van ABAGG, mee hoe zij als team binnen de penitentiaire instelling omgaan met het moeilijke evenwicht tussen controle en autonomie, samenwerking en empowerment en motivatie. Hoe werk je vanuit de dwang(maatregelen) die vanuit de context aanwezig zijn toch aan een positieve begeleidingsrelatie? ABAGG is een project van Klavier dat geïnterneerden en veroordeelden met een (vermoeden van) een beperking handicapspecifieke ondersteuning biedt binnen de gevangenissen van Turnhout, Wortel, Hoogstraten en Merksplas.

Tim Opgenhaffen

Tim Opgenhaffen is docent aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid en Criminologische Wetenschappen van de KU Leuven en lid van het Instituut voor Sociaal Recht (ISR), waar hij onderzoek voert in het Welzijnsrecht en de Sociale Bijstand. Zijn specialisatiegebieden zijn personen met een handicap, gegevensdeling, geestelijke gezondheidszorg en residentiële zorg. Verder is hij docent aan de Vrije Universiteit Brussel, waar hij zich specialiseert in het Gezondheidsrecht en het Personenrecht. Hij gaf onder andere lezingen in 2023 rond “Fixatie. Wat niet verboden is, is toegestaan?”, “Afzondering en fixatie in de jeugdhulp. Goed geregeld?” en “ Dwang in de zorg”. Hij publiceerde onder andere samen met De Cuyper Kathleen en andere het artikel “Best practice recommendations on the application of seclusion and restraint in mental health care: an evidence, human rights, and consensus-based approach.”

Keuzesessies

Sessie 1: Workshop en reflectie rond ethische vragen en uitdagingen (Pieter Vermeulen en Kay Tomboy - KdG)

Pieter Vermeulen en Kay Tomboy doceren reeds enkele jaren beiden aan de Karel De Grote Hogeschool binnen de opleiding Orthopedagogie en onder andere het opleidingsonderdeel Beroepsethiek. Pieter als ethisch referent neemt ons mee in het moreel beraad op de werkvloer. Er zijn ontzettend veel ethische vragen en uitdagingen in zorg en welzijn waar hulpverleners mee te maken krijgen. Vragen zoals hoe je omgaat met vrijheidsbeperkende maatregelen, bemoeizorg of informatie en beroepsgeheim komen dagelijks naar boven. We proeven in deze sessie van een moreel beraad vanuit een ethische kwestie en komen zo tot een aanzet van een gefundeerde ethische reflectie.

Sessie 2: Van een goed alcohol-en drugbeleid tot motiverende gespreksvoering (Erik Helderweert – CGG Vagga)

Binnen een team verslavingspreventie is het belangrijk om de doelgroep te kunnen bereiken en aan te geven waar een goed Alcohol & Drug (A&D) beleid organisaties kan helpen om de spanning in de hulpverleningsrelatie te verlichten. Afspraken en regels zullen er altijd zijn. Behalve de gewone samenlevingsregels heb je ook nog de wet die moet gevolgd worden. Dit kan perfect samengaan met reacties die vooral gericht zijn op zorg en begeleiding. Zo zijn bijvoorbeeld kamercontroles en drugcontroles niet altijd wenselijk, maar soms ook gewoon verboden. Je kan cliënten beïnvloeden door te motiveren, objectieve feedback te geven, door te modellen, grenzen stellen, maar ook door een goed beleid te voeren. Deze beïnvloedingen verlopen in tijd respectievelijk geleidelijk aan, onmiddellijk nadien, permanent, hier en nu en vooraf. Idealiter wil je een beleid waarmee je op deze verschillende wijzen aan de slag kan. In deze intervisie exploreer je vanuit voorgaande idee ook je eigen organisatievisie.

Sessie 3: Goodpractice rond de afbouw van vrijheidsbeperkende maatregelen en de impact ervan op de cliënt. (Joke Melis en Sophie Verstraeten - Multiversum)

Hoe wordt het afbouwen van vrijheidsbeperkende maatregelen in kaart gebracht binnen Multiversum? Waar voorzien zij aanpassingen in structuur? Zij organiseren verder ook de bevraging ten aanzien van cliënten over de impact van het afbouwen van vrijheidsbeperkende maatregelen op hen. Joke werkt zowel als begeleider binnen de 24-uurs zorg op Knoop 1A als medewerker agressie en CKI (centrum kwaliteit en innovatie) op Knoop 1A, binnen Multiversum. Sophie is daarnaast zorginhoudelijk coördinator in Multiversum op Knoop 1A.

Sessie 4: Workshop Open-hart-cirkels (Jasper De Mulder)

Hoe groeien we in contact met onszelf, de ander én het geheel?
In de open-hart-cirkels oefenen we ons om moedig, liefdevol te luisteren naar en spreken met onszelf en de ander. We ervaren hoe er een grote kracht schuilt in het delen van een moeilijke waarheid, in het laten zien van je kwetsbaarheid. Samen door pijn en lijden gaan, verbindt en zorgt voor het ontstaan van ruimte en gedragenheid om samen te ontdekken wat er kan veranderen en wat ieders inzet kan zijn.

In deze sessie willen we jullie graag de open-hart-cirkels laten ervaren.

Practice based onderzocht door Dr. Eef Goedseels.

Deze workshop wordt gegeven door Fadoua El Allouchi (vzw De Touter) en Jasper De Mulder (vzw Oranjehuis)

Sessie 5: Geweldloos verzet vanuit de tragische zienswijze: toepasbaarheid bij suïcidedreiging en angststoornissen. (Thomas Verstrepen en Bert Hoskens)

Thomas Verstrepen is bijna alumni Karel De Grote Hogeschool, hij studeert dit jaar af als Toegepast praktijkgericht orthopedagoog, afstudeerrichting toegepaste jeugdcriminologie. Momenteel werkt hij samen met Bert Hoskens als individueel begeleider voor OLO-Rotonde vzw bij kinderen en jongeren met gedrags-en emotionele stoornissen en autismespectrumstoornissen. Bert is operationeel verantwoordelijke binnen OLO met vele jaren ervaring als begeleider en daarnaast is hij trainer nieuwe autoriteit en geweldloos verzet. Thomas maakte zijn bachelorproef over 'Geweldloos verzet vanuit de tragische zienswijze: toepasbaarheid bij suïcidedreiging en angststoornissen'. Vanuit casusreflectie, informatie en oefening maak je in deze sessie kennis met nieuwe autoriteit en geweldloos verzet in het omgaan met suïcidedreiging en angststoornissen.

Voor wie?

  • Gezondheidsprofessionals
  • Sociaal werkers
  • (Praktijkgerichte) orthopedagogen
  • Zowel binnen de gesloten als de open hulpverlening.

Praktisch

  • Wanneer
    Donderdag 25 april 2024
  • Waar
    Campus Zuid, Brusselstraat 45, 2018 Antwerpen
  • Prijs
    • De deelnameprijs bedraagt 90 euro per persoon incl. catering.
    • Studenten en werknemers van KdG kunnen deelnemen voor 30 euro. Hier zijn slechts een beperkt aantal plaatsen beschikbaar!