SchoolFood4Change: Gezonde voeding op school (podcast)

Elk kind heeft recht op goed eten

Elk kind, élke jongere heeft recht op goed eten. Toch is dat voor velen vandaag geen realiteit. Nochtans heeft, wat er op hun bord ligt, of net niet ligt, een enorme impact op hun gezondheid, leerprestaties, welzijn en gelijke kansen. Gezonde gewoontes beginnen ook vroeg en positieve ervaringen met gezonde voeding op jonge leeftijd werken door tot ver in het latere leven. 

De uitdagingen in Vlaanderen zijn echter vandaag nog groot - tot zelfs alarmerend - en lopen ook erg uiteen. Hieronder worden een aantal belangrijke opgelijst:

• In België heeft 1 op de 5 kinderen overgewicht (HBSC).
• Voedselonzekerheid is een realiteit - meer dan 40% van de leerlingen in het basisonderwijs ervaart voedselonzekerheid (UGent).
• De schoolomgeving is nog al te vaak ongezond - zeker rond scholen domineren fastfood en reclame voor ongezonde producten (Sciensano).
• Er gaan nog veel ongezonde brooddozen rond - één derde van de brooddozen bevat niets wat de voedingsdriehoek aanbeveelt (UGent).
• Gezinnen in armoede ervaren vaker drempels om gezonde voeding te voorzien.
• Scholen kunnen dit niet alleen. Veel scholen willen gezonder en duurzamer werken, maar botsen op beperkte middelen of kennis. Lokale besturen kunnen ondersteunen met subsidies, logistiek, leveranciers en opleiding. 
   

Onderwijs als krachtige hefboom

Scholen spelen een sleutelrol in het creëren van meer toegang tot goed eten voor meer kinderen en jongeren. Ze bereiken élk kind en élke jongere, elke dag. Net daarom is investeren in goed eten op school één van de meest krachtige hefbomen om gezondheid te bevorderen, ongelijkheid te verkleinen en duurzame voedselkeuzes vanzelfsprekend te maken.

Goed eten ondersteunt ook het leren. Gezonde voeding verbetert concentratie, prestaties en welzijn. Leerlingen die regelmatig gezond eten op school, ronden vaker hun schooltraject af en stromen vaker door naar hoger onderwijs.

Om het concreet te maken, kunnen scholen hun leerlingen informeren over gezonde voeding, en ook écht het verschil maken met een gezond en betaalbaar aanbod voor élke leerling (al dan niet met de steun van hun lokale besturen). Zo kunnen ze de voedselonzekerheid voor vele kinderen reduceren en gezondheid ook meer inclusief en sociaal gelijk maken. 

Goed leren eten op school gaat echter niet alleen over informeren, of over wat er in de brooddoos zit en wat in de refter wordt aangeboden. Het gaat ook over beleid, omgeving en samenwerking. Scholen kunnen bijvoorbeeld mee ijveren voor minder blootstelling aan fastfood en reclame voor ongezonde producten in de schoolomgeving, en dit minder mee gaan normaliseren voor kinderen en jongeren.

Het start dan bij de grotere vraag: welk voedselsysteem willen we onze kinderen en jongeren meegeven? Welke visie hebben we hierop als school?

Ontdek de Whole School Food Approach

Om scholen hierin bij te staan, werd er een consortium opgericht van steden uit 12 Europese landen om samen te werken om het Europese 'SchoolFood4Change' project uit te werken. Om van goed eten een recht te maken op school, is immers een brede, geïntegreerde aanpak nodig. 

Iedereen binnen dit project werkte aan éénzelfde ambitie: gezonde, duurzame en toegankelijke schoolvoeding voor elk kind. In Vlaanderen werkt de vzw Rikolto samen met scholen, lokale besturen en partnersteden als Gent, Antwerpen, Leuven en Schaarbeek. 

In het kader van dit Europese 'SchoolFood4Change' project werd de ‘Whole School Food Approach' ontwikkeld om scholen te ondersteunen in hun zoektocht naar een meer geïntegreerde, duurzame en effectieve aanpak. De Whole School Food Approach verankert voeding in elk aspect van het schoolleven en brengt alles samen in één rode draad. 

Deze aanpak gaat dus verder dan enkel het informeren over en het aanbieden van gezonde maaltijden: ze verbindt voeding met educatie, actie, beleid en gemeenschap. Zo bouwen we samen aan een schoolcultuur waarin goed eten vanzelfsprekend is.

Deze aanpak rust meer bepaald op vier samenhangende pijlers:

1. Voedselbeleid: voeding structureel verankeren in de schoolvisie- en missie.
2. Voedingsaanbod: gezond, duurzaam én toegankelijk voedingsaanbod op school.
3. Voedselwijsheid: voedselvaardigheden in het curriculum en trainingen voor het schoolpersoneel.
4. Brede schoolomgeving: samenwerking met de ruimere schoolgemeenschap, denk aan ouders, boeren en lokale winkels.