Sociale Inclusie

Onderzoek op maat

Wil je inzicht verwerven in de leefwereld of noden van specifieke doelgroepen? Wil je een cliëntbevraging opzetten over ervaringen met bestaande hulp- en dienstverlening of de impact meten van je hulpverlening in functie van kwaliteitsverbetering? Wij helpen je om dit op een wetenschappelijke manier aan te pakken en ontwikkelen met jou een traject op maat. Contacteer ons voor een vrijblijvend intakegesprek.  

Bijscholingen en lezingen

Op de hoogte blijven van de nieuwste inzichten uit ons onderzoek? Volg één van onze bijscholingen of lezingen. Dit kan zowel op onze campus als bij jou op de werkvloer.   

• KdG Academy 
• Bind-Kracht

Werk jij met mensen in armoede? Dan is Bind-Kracht iets voor jou. Bind-Kracht ondersteunt en versterkt je in je werk met mensen in armoede via supervisie en intervisie. De bijscholingen worden gegeven door een trainer en een groepje van coaches/ervaringsdeskundigen (mensen in armoede).  

Mens in kwetsbaarheid

Om sociale inclusie te bevorderen is de stem van uitgesloten groepen in de samenleving onmisbaar. Aan de hand van leefwereldonderzoek brengen we het clientperspectief in beeld en belichten we de betekenis die individuen en groepen in kwetsbare posities geven aan de beleving van uitsluiting, stigmatisering en discriminatie. We onderzoeken welke rollen mensen in kwetsbare situaties kunnen opnemen op weg naar actorschap en participatie en ondersteunen hen om hun stem te laten klinken in de ontwikkeling van kwaliteitsvolle en krachtgerichte hulpverlening en begeleiding. Ook de inzet van ervaringsdeskundigheid in onderwijs, onderzoek en het sociaal-agogische werkveld komt hier aan bod.    

Voorbeelden

• Leefwereldonderzoek bij uiteenlopende groepen of hulpvragers in kwetsbare posities en/of op specifieke kruispunten van uitsluiting, zoals dakloze jongeren, niet-begeleide minderjarigen, ex-psychiatrische patiënten, mensen met een verstandelijke beperking, dementie of autisme, personen met een migratieachtergrond met specifieke kwetsbaarheden, schippersgezinnen. 
• Cliëntbevragingen opzetten. 
• Het in kaart brengen van de effecten van nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen zoals klimaatopwarming, digitalisering en de energiecrisis op het leven van groepen en individuen in kwetsbare situaties. 
• Actie-onderzoek gericht op de kwaliteitsverbetering van hulpverlening aan mensen in kwetsbare posities. 
• Persoonsgerichte zorg. 
• Het inzetten van ervaringsdeskundigheid. 
• Het zichtbaar maken van indirecte en proces-gerelateerde resultaten van sociaal-agogische praktijken. 
• De co-creatie van praktijken door cliënten, bewoners, vrijwilligers, mantelzorgers en professionals beschrijven en opvolgen.  

Realisaties  

• In het boek ‘Kwetsbaar verbonden. De duo-methodiek in Vlaanderen’ beschrijven we aan de hand van praktische voorbeelden, getuigenissen en concrete tips een beeld van de duo-methodiek in al haar verschijningsvormen, met alle mogelijkheden en aandachtspunten. Het is een naslagwerk voor welzijnswerkers, maar ook voor iedereen die met kwetsbare mensen in aanraking komt.
• De laatste decennia is er veel aandacht voor de inzet van ervaringsdeskundigen in sociaal werk, onderwijs, onderzoek en beleidsontwikkeling. Op basis van een onderzoeksproject van het Europees Sociaal Fonds presenteren we een overzicht van inspirerende samenwerkingsmodellen met ervaringsdeskundigen in Europa.
• Op 27 oktober 2022 organiseerden we samen met de VRT, in het kader van de warmste week, een inspiratie-avond over armoede en onderwijs. Vanuit ons onderzoekscentrum verzorgden we, samen met een ervaringsdeskundige, een lezing waarin we onze visie op armoede en sociale uitsluiting expliciteerden.
• Hoe beleven ouders met een migratieachtergrond het zorgtraject van hun kinderen met een autismespectrumstoornis (ASS)? Welke uitdagingen ondervinden zij en professionele zorgverleners over communicatie in een superdiverse hulpverleningscontext? Lees onze brochure of bekijk de webinar.

Naar het onderzoeksdomein

Wil je samenwerken? Contacteer ons.  

Verbindende professional

Sociaal-agogische professionals nemen een actieve rol op in de bestrijding van sociale uitsluiting en de uitbouw van een inclusieve samenleving. Het verbinden van mensen en inzetten op relaties staat hierbij centraal. Wij ondersteunen sociale professionals, vrijwilligers en mantelzorgers bij het realiseren van een kwaliteitsvolle begeleiding, zorg en hulpverlening. Samen met het werkveld gaan we aan de slag met uiteenlopende vraagstukken op het gebied van verbindende relatie-opbouw, netwerkvorming, interdisciplinaire samenwerking en gezamenlijke kennisproductie.  

Voorbeelden  

• Kwaliteitszorg in sociaal-agogische organisaties. 
• Diversiteitsmanagement in zorgvoorzieningen. 
• De verbindende professional in een context van disciplinering en conditionalisering. 
• De ontwikkeling van interdisciplinaire samenwerkingsverbanden. 
• De evaluatie van samenwerkingsverbanden via gezamenlijke kennisproductie. 
• Professionele relatieopbouw in digitale tijden. 
• De plaats voor zingeving en ethiek in de organisatie & de ontwikkeling van normatieve professionaliteit. 
• Relatievorming in specifieke contexten (forensische contexten, psychiatrie). 
• De ondersteuning van netwerkorganisaties (in de jeugdzorg of buurtzorg). 
• Onderzoek naar en (impact)evaluatie van sociaal-sportieve praktijken.  

Realisaties   

• De professionele relatie met cliënten wordt door vrijwel alle sociaal werkers gezien als de hoeksteen van hun beroep. We ontwikkelden een werkalliantiemonitor als tool om de kwaliteit van de werkalliantie te meten, maar ook als instrument om de dialoog over de werkalliantie aan te gaan. Ons onderzoek wijst uit dat een systematisch gebruik van de monitor positieve effecten heeft op de kwaliteit van de werkalliantie.  
• In het boek ‘Evidence-based Skills in Criminal Justice’ leveren we een bijdrage onder de vorm van een hoofdstuk over professionele praktijken en vaardigheden die belangrijk zijn bij eerste ontmoetingen tussen justitiële sociaal werkers en hun cliënten. We doen dit vanuit een comparatief onderzoek tussen Spanje en België.  
• Ook in de Vlaamse jeugdhulp wordt al jaren gezocht naar een meer integrale hulpverlening die de schotten tussen verschillende sectoren doorbreekt en expertise bundelt. Met het project 1Gezin1Plan installeert de overheid een nieuw model van samenwerking. Via een praktijkgericht onderzoek volgen we de samenwerkingsverbanden die de methodiek van 1G1P installeren in de praktijk. Het verhaal van de eerste werkjaren presenteerden we tijdens het Opgroeien Festival.
• Jeugdhulpverleners moeten zich systematisch de vraag stellen hoe ze de eigen krachten van de minderjarige, diens ouders en de mensen uit diens nabije omgeving mee kunnen inzetten en versterken. Een prospectie naar krachtgerichte en netwerkversterkende methoden vormde de basis voor een miniconferentie met jeugdhulpdiensten. We brachten deze vergaarde kennis samen in het onderzoeksrapport “Een vergelijking tussen methoden van krachtgericht werken, ingezet in de Integrale Jeugdhulp”.
• Hoe kan je als hulpverlener ouders met een migratieachtergrond wegwijs maken in de complexiteit van het zorgtraject bij kinderen met een autismespectrumstoornis (ASS)? Hoe kan je je, als ouder van een kind met ASS met een migratieachtergrond, best voorbereiden op een gesprek met een hulpverlener of school? Met onze communiAct-tool helpen we ouders wegwijs te raken in het zorgtraject. De tool is warm onthaald door ouders en professionele hulpverleners als ondersteuningstool en is beschikbaar in het Nederlands, Arabisch, Engels en Spaans. 
• Recent waren we betrokken bij een uitwisseling tussen medewerkers van sportfederaties over de vraag hoe zij sportclubs vanuit de federatie kunnen ondersteunen in het werken met kansengroepen. Deze uitwisseling werd georganiseerd door Demos vzw en de sociaal-sportieve praktijk Antwerp Wolf Pack (basketbal). Rond het onderwerp sociaal-sportieve praktijken bieden we praktische en beleidsmatige handvatten aan stakeholders die rond dit thema aan de slag gaan.

Naar het onderzoeksdomein.

Wil je samenwerken? Contacteer ons.  

Werkzame organisatie  

Welzijnsvoorzieningen en sociale organisaties besteden een toenemende aandacht aan het wetenschappelijk onderbouwen van en zicht krijgen op de resultaten van hun activiteiten en interventies.  Wij bieden (sociaalwerk)praktijken ondersteuning bij vraagstukken gerelateerd aan kwaliteit, evaluatie en impact. In co-creatie dragen we bij tot het ontwikkelen van methodieken en het beschrijven en versterken van werkzame principes en goede praktijken. We zoeken mee naar passende vormen van impactevaluatie om de uitkomsten van sociaal-agogische praktijken zichtbaar te maken. Daarnaast helpen we sociaalwerkpraktijken te vernieuwen en innoveren.   

Voorbeelden

• Intersectoraal en interprofessioneel samenwerken. 
• Generalistische begeleiding van gezinnen met complexe en meervoudige problemen op verschillende levensdomeinen. 
• Methodieken in het sociaal-agogisch werk. 
• Programmatheorieën op maat.  

Realisaties   

• Hoe kan je als woonzorgcentrum inspelen op de toenemende diversiteit bij het eigen personeel en (potentieel) cliënteel? Wat zijn drempels en hefbomen voor een inclusief woonzorgcentrum? In dit rapport distilleren we leerpunten van drie woonzorgcentra in stedelijk Vlaanderen en formuleren we aanbevelingen voor de inclusieve ouderenzorgorganisatie van de toekomst.
• Impactevaluatie is één van de grote uitdagingen voor het hedendaags sociaal werk. . Samen met de UAntwerpen, KULeuven en het Steunpunt Mens en Samenleving (SAM) tekenden we krachtlijnen uit voor gepaste vormen van impactmeting- en evaluatie. Daarbij kunnen zelf ontwikkelde tools ingezet worden als de Meetschaal Psychologisch empowerment (MPE), de Meetschaal Buddy-Empowerment (MBE) of de gender-sensitieve MPE gehanteerd in het project MIRIAM. Met onze manier van werken slagen we erin impact aan te tonen en praktijk- en ervaringskennis, werkzame mechanismen en in academische literatuur aanwezige evidentie met elkaar te verbinden. Leren en verantwoorden gaan zo hand in hand.  
• In het Vlaamse Welzijnslandschap speelt het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW) een voorname rol. De OCMW-hulpverlening torst soms een negatieve bijklank vanwege te ambtelijk, weinig responsief en te veel procedure-gericht. Vanuit een waarderende en positieve kijk onderzochten we de elementen en dynamieken binnen OCMW’s die een krachtgerichte aanpak mogelijk maken, identificeerden activerende vormen van voedselhulp en gingen na op welke manier en onder welke voorwaarden een Geïndividualiseerd project voor Maatschappelijke Integratie (GPMI) ingezet kan worden als  ondersteunend begeleidingsinstrument. Ook stonden we mee aan de wieg van de gender-sensitieve groepswerking met alleenstaande moeders in het project MIRIAM.    
• De toenemende vraag naar impactevaluaties gaat samen met een toenemende vraag naar meetinstrumenten. Op vraag van de stad Antwerpen onderzochten we, in samenwerking met de Universiteit Antwerpen, de Zelfredzaamheid-Matrix als een instrument om impact in kaart te brengen. Onderstaande rapporten focussen op de mogelijkheden om trajecten te onderscheiden, evoluties te meten en de betrouwbaarheid van het instrument.

Naar het onderzoeksdomein.

Wil je samenwerken? Contacteer ons.  

Inclusieve samenleving 

Het vormen van een inclusieve samenleving vraagt het wegwerken van barrières en het verbeteren van participatiekansen voor iedereen. We richten ons op inclusievraagstukken gerelateerd aan de diverse en snel veranderende samenleving, en onderzoeken de structurele effecten van sociale ongelijkheid, armoede, racisme en discriminatie. Daarnaast gaan we ook aan de slag met uitdagingen uit hedendaagse maatschappelijke ontwikkelingen, zoals de vermarkting, privatisering, digitalisering, energiecrisis, personeelstekort in de zorg en sociaal ondernemerschap in welzijnsorganisaties.    

Voorbeelden

• Processen van sociale uitsluiting en armoede in kaart brengen. 
• Kritisch onderzoek vanuit een de-koloniaal perspectief. 
• Bijdrage van het middenveld aan het lokale anti-discriminatiebeleid. 
• Politiserende rol van sociaal werkers.  

Realisaties   

• In het Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting (2022) - USAB – Universiteit Antwerpen, leverden we een bijdrage over de rol die sociaalwerkorganisaties kunnen opnemen in de strijd tegen discriminatie op lokaal niveau. In opdracht van de cel Gelijke Kansen van de stad Antwerpen voerden we een verkennend praktijkonderzoek naar de mogelijkheid om laagdrempelige onthaalpunten Brede Discriminatie in de stad Antwerpen uit te bouwen en te ondersteunen. Onze bijdrage kan je vinden in het jaarboek.
• In het boek Van Zoekende Student naar Gedreven Professional schetsen we de uitdagingen voor het opleiden van toekomstige onderwijs- en sociale professionals. Aan de hand van praktijkvoorbeelden en ervaringen van studenten pleiten we voor een meer maatschappelijk geëngageerd en holistisch leren in het hoger onderwijs en bieden we concrete tips voor wie met community Service Learning aan de slag wil gaan. 
• De ouderenzorg kent een personeelsbestand dat toenemend etnisch-cultureel divers is. Tegelijkertijd maken ouderen met een migratieachtergrond zelf maar weinig gebruik van ouderenzorg. Welke rol spelen racisme, othering en discriminatie hierin? Je leest het in dit interview of in dit opiniestuk
• Geïntegreerde zorg- en hulpverlening is een toekomstvisie waar Vlaanderen voor gaat, maar wat zijn aandachtspunten om te komen tot een inclusieve geïntegreerde zorg? Dit lees je in onze bijdrage Geïntegreerde Zorg zonder Exclusieven in het boek Geïntegreerde Zorg: Werken aan Samenwerken van Vandeurzen & Steyaert (2022)   
• In mei 2019 startte de Vlaamse overheid een project in het Antwerpse justitiepaleis, onder de naam GBO Vlinderpaleis. Aanleiding was de organisatie van een eenheidsloket waar alle stukken van de verschillende rechtbanken en kamers kunnen worden ingediend en ingezien. Omdat burgers met vragen de weg niet altijd vinden in het paleis ontstond de idee om er zowel een sociaal als een juridisch onthaal aan te verbinden. Aan het project werd een evaluatieonderzoek toegevoegd. De resultaten van het onderzoek kan je lezen in het artikel Het Geïntegreerd Breed Onthaal (GBO) en samenwerkingsverbanden met justitiële diensten: naar een sociaal-juridische praktijk?  

Naar het onderzoeksdomein.

Wil je samenwerken? Contacteer ons.

Missie  

Het onderzoekscentrum ondersteunt sociaal-agogische professionals en hun organisaties, cliënten en hun netwerk, groepen én beleidsmakers in de opbouw van een inclusieve en warme samenleving. Via divers en co-creatief onderzoek ontwikkelen we inzichten en oplossingen voor uitdagingen in sociaal-agogische praktijken, gericht op de ondersteuning, zorg en participatie van individuen en groepen in kwetsbare situaties.     

Visie   

Het onderzoekscentrum wil dit realiseren via een waardengedreven onderzoeksaanpak. We:     

• Ondersteunen groepen in kwetsbare situaties om hun stem te laten horen in de ontwikkeling van kwaliteitsvolle en krachtgerichte hulpverlening, begeleiding en zorg.    
• Bieden wetenschappelijke ondersteuning aan projecten die samenwerkingsrelaties ontwikkelen tussen cliënten en hun netwerk, vrijwilligers, professionals en beleidsmakers.    
• Geven samen met de betrokkenen taal aan de kennis opgebouwd in de praktijk. We verbinden professionele kennis met ervaringskennis en theoretische kennis.   
• Maken (onzichtbare) mensen en noden, sociale interventies/praktijken en hun resultaten zichtbaar en ontluikt werkzame factoren in een complex sociaal domein.   
• Ontwikkelen tools en instrumenten die beleidsmakers en sociale organisaties in staat stellen om processen van hulpverlening, begeleiding, zorg en samenlevingsopbouw in een complexe samenleving kwaliteitsvol op te volgen en bij te sturen.    
• Werken interdisciplinair in interactie met het onderwijs en het werkveld.    

 Kortom: We verbinden ervaringen, diverse perspectieven, methoden en professionele waarden op een duurzame, wetenschappelijk onderbouwde en ethisch verantwoorde wijze, gericht op de versterking van het professionele sociaal-agogische domein van zorg en welzijn. We zijn present, gedreven en vraaggericht en willen bijdragen tot kennisopbouw die de inclusie van de meest kwetsbare groepen in de samenleving beoogt en sociale uitsluiting wil tegengaan.  

• Marit De Vroey
  Master in de Pedagogische Wetenschappen en lector in de opleiding Orthopedagogie, expertise in de jeugdhulpverlening en betrokken in onderzoek naar impactevaluatie.