Pedagogische Ondersteuning in Kinderopvang en School

Dietlinde Willockx
Hoofd expertisecentrum Pedagogische Ondersteuning in Kinderopvang en School
dietlinde.willockx@kdg.be
+32 3 613 15 28
+32 483 03 80 53

Els Biessen
Medewerker Pedagogische en Taalondersteuning  

Dirk Brants
Inhoudelijke ondersteuning Pedagogische en Taalondersteuning

Gunilla De Graef
Onderzoeker

Leen Dom
Onderzoeker en lector Pedagogie van het Jonge Kind

Mieke Jacomen
Medewerker Pedagogische en Taalondersteuning  

Lynn Mampuys
Medewerker Pedagogische en Taalondersteuning  

An Piessens
Onderzoeker en lector Pedagogie van het Jonge Kind

Marijke Samson
Medewerker Pedagogische en Taalondersteuning  

Monique van Boom
Onderzoeker en lector Pedagogie van het Jonge Kind

Siska Van Daele
Onderzoeker en lector Pedagogie van het Jonge Kind

Ben Vanmeenen
Onderzoeker en lector Pedagogie van het Jonge Kind

Sara Vorsselmans
Medewerker Pedagogische en Taalondersteuning  

Inya Wouters
Medewerker Pedagogische en Taalondersteuning  

Het expertisecentrum Pedagogische Ondersteuning in Kinderopvang en School zet onderzoeksprojecten op over thema’s die te maken hebben met jonge kinderen en hun gezinnen en ontwikkelt instrumenten die pedagogisch coaches of organisaties kunnen inzetten.

In het academiejaar 2016-2017 werken wij aan de volgende projecten:

Spreekkansen in de buitenschoolse opvang

Met het project Spreekkansen in de Buitenschoolse Opvang willen we de relatie tussen ouders en de buitenschoolse opvang versterken.

Tijdens het eerste projectjaar kregen we via een online survey bij de coördinatoren een goed beeld van hoe de communicatie tussen organisaties voor buitenschoolse opvang en ouders verloopt. Door focusgesprekken en interviews met ouders, kindbegeleiders, coördinatoren en directeurs van scholen kwamen we bovendien te weten hoe elk van deze partijen de contacten ervaarden.

In het tweede projectjaar voeren we een actie-onderzoek in twee proeftuinen. In twee organisaties voor buitenschoolse opvang zetten we samen met de teams acties op om de communicatie met en betrokkenheid van ouders te versterken. We documenteren het hele onderzoeksproces.

Resultaat
Uiteindelijk willen we filmpjes en ander materiaal maken om organisaties te inspireren om hun band met ouders te versterken. Deze filmpjes kunnen geraadpleegd worden op de blog van het Expertisecentrum. Dit project werkt verder op voorgaande projecten, die werkten aan de communicatie tussen ouders en een kinderopvanginitiatief en onthaalouders.

Indyspel

Indyspel is een spel om interculturele dynamieken bespreekbaar te maken in teams in kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang, diensten voor gezinsopvang en basisscholen. In een ontwerpend onderzoek testen we het spel uit bij verschillende teams op verschillende plaatsen.

Diversiteit en interculturaliteit staan in onze samenleving hoog op de agenda. In Antwerpen heeft 72% van de kinderen tussen 0 en 9 jaar wortels in migratie. Bovendien neemt de diversiteit in de diversiteit toe. Sociologen spreken momenteel over superdiversiteit. Kinderopvang en basisonderwijs zijn frontliniesectoren. Zij worden als eerste geconfronteerd met deze superdiversiteit. Hoe ze hiermee moeten omgaan is een vraag waarmee veel kinderbegeleiders en leraren basisonderwijs worstelen.

Resultaat
De onderzoekresultaten monden uit in een aangepast spel dat een pedagogisch begeleider kan spelen met teams in elk van de vier sectoren: groepsopvang voorschools, gezinsopvang voor- en buitenschools, groepsopvang buitenschools en basisscholen. Teams kunnen het spel spelen om zicht te krijgen op hun spontane omgang met interculturele dynamieken maar het spel kan evengoed het startpunt vormen van een traject om aan interculturele competenties te werken.

Kunst en cultuur in de buitenschoolse kinderopvang

Vanaf 2017 zullen lokale besturen instaan voor een geïntegreerd vrijetijdsaanbod voor schoolgaande kinderen vanaf 3 jaar. Om opvang en vrije tijd zinvol te laten samengaan, zal samenwerking nodig zijn tussen de huidige opvanginitiatieven en externe partners, waarbij opvang en partners elkaar kunnen versterken. Het decreet bevat een referentiekader met onder meer als doelstellingen:

• Het aanbod: diversiteit en continuïteit (om maximale ontplooiingskansen te bieden)
• Participatie van kinderen en ouders (Bisconceptnota 2015)

Dit onderzoek bouwt verder op inzichten uit recente onderzoeken.

• Belevingsonderzoek met kinderen naar hun ervaringen in de buitenschoolse opvang laat zien dat kinderen ervan houden als begeleiders de dagelijkse routine doorbreken, en als het aanbod regelmatig wisselt en hen uitdaagt (Peleman, Boudry, Bradt, Van de Walle & Vandenbroeck 2014).
• Kunsteducatie raakt aan verschillende terreinen, van persoonlijke ontwikkeling over bijdragen tot verbeeldingskracht, gezondheid, welzijn en sociale cohesie (De Rynck, 2014). Alleen richt het aanbod van de cultuurhuizen zich grotendeels op gezinnen, en slagen ze er niet altijd in op een divers publiek te bereiken. De schoolcontext corrigeert dit ten dele. (Participatiesurvey, 2014) De opvangcontext kan deze correctie versterken.
• Momenteel doet de buitenschoolse opvang nauwelijks aan kunsteducatie. Nochtans biedt deze context kansen voor kunsteducatie door een interessante mix van factoren: vrije tijd én een erg divers publiek. In de opvang kunnen (jonge) kinderen warm gemaakt worden voor de kunsten. Op die manier kan de opvang nieuwe ontplooiingskansen bieden, ook aan kinderen die anders moeilijk toegang vinden tot kunst en cultuur. Bovendien vormt de jonge doelgroep (kinderen vanaf 3 jaar) een meerwaarde. Deelname aan kunst en cultuur op jonge leeftijd heeft een significant effect op cultuurparticipatie op volwassen leeftijd. (Participatiesurvey, 2014)

We willen uitzoeken welke informatie, handvatten, tips, tools,… een kunsteducatieve begeleider nodig heeft voor hij begint aan kunsteducatie in de buitenschoolse opvang? In ons onderzoek proberen we deze belangrijke aspecten zichtbaar te maken en ontwikkelen we een vorming om hieraan tegemoet te komen. We hopen dat op deze manier de (schaarse) budgetten zo zinvol mogelijk ingezet kunnen worden.

PACE: een Europees grensoverschrijdend project voor gezinnen

Het PACE project (Providing Access to Childcare and Employment) wordt mogelijk gemaakt door het Interreg 2 Zeeën Programma. Dit grensoverschrijdende project wil werkzoekende ouders ondersteunen in hun traject naar werk door de toegang tot kinderopvang te vergemakkelijken, ouderbetrokkenheid te stimuleren, en de stap naar werk te begeleiden. PACE wordt mede-gefinancierd door het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO).

De belangrijkste doelstelling van het PACE project is om tegemoet te komen aan twee belangrijke uitdagingen voor kwetsbare gezinnen. Het project wil de toegang tot kinderopvang verbeteren en de toegang tot werkgelegenheid verbeteren, zodat ouders gemakkelijker aan de slag kunnen gaan. Een gebrekkige toegang tot kinderopvang vormt vaak een drempel voor ouders om trainingen te volgen, werk te zoeken of om te werken, met name voor ouders die een grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt en die weinig of geen gebruik kunnen maken van kinderopvang. PACE wil met een nieuwe benadering voor de opvang van kinderen de toegang tot de arbeidsmarkt vergemakkelijken.  

12 partners uit 4 landen werken mee aan dit project. Het betreft o.a. Belgische en Britse lokale en regionale overheden, Franse en Nederlandse gemeenschapscentra, en Vlaamse hogescholen. Tijdens de komende 4 jaar zal iedere deelnemer zijn expertise inbrengen om oplossingen te ontwikkelen voor een betere toegang tot kinderopvang, zodat ouders in staat worden gesteld zich te ontwikkelen, om werk te zoeken, te solliciteren, en uiteindelijk om betaald werk te vinden.

PACE is in de verschillende hogergenoemde kinderopvangcentra van start gegaan en zal lopen tot september 2020. Recente informatie over het project kan geraadpleegd worden op de webpagina van de stad Mechelen, de projectleider.

Professional Childcare in European Nurseries

The project 'Professional Childcare in European Nurseries' is a Strategic Partnerships for vocational education and training focused on the development of innovation and cofinanced by the Erasmus+ program of the European Union. The aim of the project is to exchange know-how in the area of preschool education and to develop a training course for nurses which will take into account the needs of children in the age of 1-3 years old.

The project involves 7 partners from 6 countries (preschool facilities, NGOs, University colleges and enterprises). Each of the partners has special expertise to the project and together they will create the following outputs:

• IO1: comparative study of early child care in the partner countries
• IO2: curriculum of a course for future nurses
• IO3: worksheets for the course for future nurses based on the Montessori approach
• IO4: one pilot module for web based learning

The comparative study will be disseminated towards policy makers in the partner countries in order to improve the child care systems with regards to best practices in the other European countries.

The educational program will contain topics given by the Czech National Qualification Framework and two additional topics:

• the Montessori approach
• the special approaches for work with children in the age 1-3 years old

The educational program including the worksheets will be pilot tested during the project by the partners in their day-to-day activities. After the end of the project the Czech partners will try to get accreditation by the Ministry of Social Affairs of the Czech Republic.

The pilot e-learning module will be a base for future reference and for future development of web-based educational programs for nurses.

Dienstverlening

Naast onderzoek organiseert het expertisecentrum dienstverlening. Wij staan in voor de pedagogische en taalondersteuning die Kind & Gezin zelfstandige kinderopvanginitiatieven aanbiedt in de regio Antwerpen.

Meer info op www.kdg.be/pto.